روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل

Ardabil_cthh

قلعه قهقهه بر فراز کوه های قلل منفرد از رشته کوه های روستای کنچوبه در 80 کیلومتری شهرستان مشگین شهر واقع شده است. این قلعه در روی تپه سنگی به ارتفاع تقریبی 300 متر از زمین‌های اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحکم و غیر قابل نفوذ احداث نموده‌اند که با گذشت سالیان دراز هم اکنون نیز ورود به آن تقریباً غیر ممکن بوده و فقط در شرایط جوی مناسب امکان‌پذیر است.
بنای اولیه این قلعه به دوران قبل از اسلام بر می گردد اوج کاربری آن در دوران صفویه می باشد. این قلعه یکی از خاص ترین زندان های سیاسی زمان خود بوده است و در گذشته افراد مشهوری مثل اسماعیل میرزا (فرزند شاه طهماسب یکم صفوی) در آن زندانی شده اند.
پلکان صخره ای طبیعی، دو دروازه ورودی، برجکهای نگهبانی، 18 آب انبار، مرکز فرماندهی، قسمت مسکونی و زندان از بخش های مهم این قلعه تاریخی می باشد.
این قلعه تاریخی به شماره 6192 در تاریخ 1381/07/07 به ثبت ملی رسیده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

قلعه تاریخی قهقهه مشگین شهر

بقعه شیخ حیدر منصوب به شیخ حیدر پدر شاه اسماعیل اول، در 92 کیلومتری غرب مرکز استان اردبیل و در مرکز شهرستان مشگین شهر واقع شده است و در تاریخ  18 تیر ماه 1311 ه.ش به شماره 184 جزءآثار ملی به ثبت رسیده است.

این بنا به شکل برج مدور با ارتفاع 18.5 و قطر 10.5 متر می باشد که از قسمت خارجی با کاشی های فیروزه ای رنگ با آیه هایی از قرآن کریم و اشکال هندسی تزئین شده است و در بدنه بیرونی بقعه دو نوع کاشی کاری به کار رفته یکی به صورت معرق کاری که در سردرهای بنا به کار رفته است و نوع دیگر کاشی کاری تلفیقی از آجر و کاشی به رنگ فیروزه ای به ابعاد 6*6 که لفظ (بسم الله) و (جل جلاله) و آیات 27-28-29 از سوره فتح با خطوط کوفی بنا مزین شده است.

در مورد قدمت بنا و تاریخ احداث آن اظهارات گوناگونی ابراز شده است که (دونالد ویبلر) معتقد است این بنا از آثار قرن 7 و 8 ه.ق است و در دوره صفویه به تکمیل و تزئینات کاشی کاری آن همت گماشته اند و با توجه به کتیبه باقی مانده بر سر در ورودی این برج که توسط دکتر قوچانی تاریخ احداث این بنا به سال 731ه.ق بازخوانی شده است.

این بنا متشکل از دو طبقه می باشد که درب ورودی طبقه زیرزمین (سردابه) در شمال برج قرار دارد و ورودی سردابه با دو پله سنگی و راهرو به عرض 1 متر و  ارتفاع 230 سانتی متر با طاق‌های سنگی قوسی شکل به داخل سردابه به شکل 12 ضلعی راه می یابد در داخل سردابه 7 قبر وجود دارد که 6 قبر موجود در وسط گنبد و یکی از قبرها به صورت مجزا در انتهای سردابه جای گرفته است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

بقعه شیخ حیدر مشگین شهر

موزه باستان شناسی اردبیل يکي از مجهزترين و زیباترین موزه هاي تخصصی کشور به خصوص از حیث معماری و فضاهای نمایش آثار مي باشد که در 29 آبان ماه 1387 به مساحت 1700 متر مربع، در دو طبقه و در بافت تاریخی محله‌ی عالي قاپو، در محوطه مجموعه جهانی شيخ صفی الدين اردبيلي تکمیل، تجهیز و راه اندازی شد. 
اشیاء به نمایش گذاشته شده در موزه، حاصل کاوش­‌های باستان­‌شناختی متعدد در محوطه‌­ها و قبور باستانی استان اردبیل و نیز یافته­‌های اتفاقی است.

این آثار از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی را شامل می­‌شود. از جمله­‌ی این آثار استل (سنگ افراشته) عصر مفرغ (3000-1500 ق م) و عصر آهن ( 2500 -550 م) متعلق به محوطه باستانی شهر یئری، سفالینه های عصر آهن (ریتون ها) منحصر بفرد که به اشکال مختلف حیوانی و سفالینه های خاکستری این عصر هستند، سفالینه های منقوش مثلثی سبک اردبیل، سفالینه های آبی و سفید دوره صفوی، سفالینه های نقش کنده زیر لعاب سلجوقی و سفال های زرین فام و یک رنگ صفوی، خمره­‌های سفالی ذخیره‌ی آذوقه، مسکوکات بیزانسی (روم شرقی) و مسکوکات ادوار مختلف اسلامی، سنگ قبرهای متعلق به شهدای چنگ چالدران، اشیاء فلزی (شامل ابزار جنگی، زیورآلات که مربوط به عصر آهن، دوره تاریخی و اسلامی است.

ظروف شیشه ای، پیکرک ها و سردیس های دوران تاریخی، نسخ خطی و قلمدان های لاکی عصر متاخر و قابل توجه ترین قسمت در طبقه زیرین که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند، نمونه لایه نگاری و نحوه تدفین دوره اشکانی است که از محوطه باستانی بوینی یوغون کشف گردیده، در معرض نمایش قرار گرفته است. کاوش در این محوطه باستانی که مربوط به دوره اشکانی و اواسط دوره اسلامی می باشد در سال 86-1385 و تحت نظارت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل صورت گرفته است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

موزه باستان شناسی اردبیل

موزه صنایع دستی اردبیل در محل حمام شیخ مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی قرار دارد. این موزه محلی برای نمایش آثار تاریخی صنایع‌دستی و همچنین آثار شاخص هنرمندان نامدار استان اردبیل است.
حمام تاریخی شیخ به عنوان یکی از حمام های قدیمی شهر اردبیل در کوچه شهیدگاه و در محوطه مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی واقع شده است. در ورودی آن ساده ولی دارای یک هشتی زیبا است. رخت کن حمام دارای چهار رواق و چهار ستون هشت ضلعی است. بر روی ستون‌ها طاق‌های جناقی بلند و کوتاه نهاده شده و نیم گنبد رواق ها بر طاق نماها تکیه دارد.
داخل حمام دارای دو شاه نشین بزرگ قرینه و دو نیم گنبد کوچک است که به خزینه آب گرم و در ورودی منتهی می شود. گنبد اصلی مرتفع بوده و با آویزهایی بر طاق نماها و نیم ستون‌های مربع تکیه زده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

موزه صنایع دستی اردبیل

56447

فرش دستباف کرمان، فرشی ایرانی است که با در هم آمیختن موفقیت آمیز طرح و رنگ و با داشتن ترکیب رنگی متنوع در جهان شهرت دارد و در ادبیات فارسی نیز مثل های بسیاری در ستایش آن وجود دارد. فرش دستباف کرمان را می توان در دسته فرش های طبیعت گرا، پرکار و پراستفاده از نقش مایه های ریز در سراسر قالی دانست که معروف ترین طرح های فرش دستباف کرمان عبارتند از: سبزی کار، واگیره ای، درختی، بته ای، قاب قرآنی، تصویری، افشان و… که طرح معروف گلدانی، یکی از شاهکارهای قالی های دوران صفویه می‌باشد.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

کرمان مهد هنر و زیبایی

جمعه مسجد قدیمی ترین مسجد اردبیل و یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است، مطابق اطلاعات بدست آمده از کاوش های مطالعاتی این بنا بر روی یک تپه تاریخی که احتمالا قبلا عبادتگاه یا آتشگاه بوده بنا شده است.
بنای فعلی این مسجد بازمانده مسجد عظیم و گسترده و کم نظیری است که در دوره‌های مختلف اسلامی و به ویژه دوره سلجوقی شکل گرفته که دارای شبستان ستون‌دار بزرگ بوده است. این مسجد تا اوایل دوره صفوی آباد بوده و بنای سرپای موجود صرفا گنبد خانه و ایوان مسجد بزرگ را تشکیل می‌داده است. تک منار استوانه‌ای شکل آجری آن از یادگارهای زمان سلجوقی است. 
در دوره ایلخانی بنای مسجد مرمت اساسی به خود دیده و قسمت‌های جدید به آن اضافه شده است، در دوره حکمرانی آققویونلوها دو کتیبه سنگی بر بنا اضافه شده و در دوره قاجار شبستان با ستون‌های چوبی در اطراف بنای اصلی ایجاد شد.
جمعه مسجد یا همان مسجد عتیق اردبیل که یکی از اولین آثار ثبت ملی استان است با شماره 248 در 28 خرداد 1315 به ثبت رسیده و در سال 1402 به پایگاه ملی میراث‌فرهنگی تبدیل شد.  

ویدئو: رضا خانبابائی/ آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

پایگاه میراث ملی جمعه مسجد اردبیل

صنایع دستی تبلور عینی فرهنگ و هنر بومی مردمان این سرزمین بوده و به عنوان یک هویت، همانند تاریخ، اخلاق، زبان سنت های بومی، باید حفظ شود.
هنرمندان صنایع دستی عنبران با الیاف طبیعی و به سبک سنتی و اصیل خود نقشی از احساس بر دلبافته‌های گلیم خود می‌زنند که رج به رج، حکایت تمدنی دارد که  غنای آن قرن‌ها پابرجاست و حیات خود را ادامه داده.
نقشه گلیم ها بیشتر از فرم های هندسی گوشه دار، تصویر حیوانات، تصویر وسایل ابتدایی زندگی و مورد استفاده ی روزانه ی مردم شده است. 

همچنین نقشه گلیم ها را تصاویری تشکیل می دهند که کلا حاصل تراوش فکری بافنده بوده و حتی در بعضی مواقع تصاویر گلیم ها، نشان دهنده برداشت بافنده از محیط زندگی و یا حتی آرزوهای اوست. به طوری که طرح بعضی از گلیم ها مخصوص قبائل خاصی تشخیص داده شده است.

نقوش عمده ی دستباف های سنتی منطقه نمین از تصاویر تزئینی و نقش های کاملا خیالی مانند: بوته ای، خرچنگ، اژدها، انگشت گلی، نقش درختی، چهارنپق ، باکو گلی و شلما بافته می شود. علاوه بر این نقوش طرح های جدیدی در سال های اخیر مانند نقشه ترنج، موج، قره قیناخ، بیل وکلنگ، صلیب، کاج، شکارگاه و ... اضافه شده است.

ویدئو از آؤشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

گلیم بافی«عنبران شهر ملی گلیم»

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از بناهای باشکوه صفویه در محله عالی قاپو شهر اردبیل می باشد که در سال ۱۳۸۹ به شماره ۱۳۴۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در حقیقت دارای سبک‌های مختلف معماری و هنری بوده و در این مجموعه که در طول بیش از چهارصد سال ساخته و پرداخته شده است، می‌توان سبک‌های مختلف را در آثار فرهنگی و تاریخی و بناها مطالعه نمود. ساخت، ابعاد و کاربری بقعه، که اکثراً در ارتباط با عملکرد مذهبی است، در حین همانندی پیوند ناگسستنی میان معماری اصلی عرصه دارند و با کارکرد بنای تعریف شده و ترکیب عمومی و شکل بناهای مجموعه نظام حاکم بر اجزای شناخته شده‌ آن به‌ ویژه تزیین سطوح و پهنه‌ نماهای گسترده‌ آن نشان از تبعیت از یک نظم ایده‌آل متعارف مذهبی و عرفانی بوده و با ساخت و سازهای بقعه در سده‌های بعد نیازهای یک مکان مذهبی را مرتفع نموده است.
این مجموعه علاوه بر آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شامل، مقبره شیخ صفی (گنبد الله الله)، مقبره شاه اسماعیل اول اردبیل، عمارت چینی خانه،حرم خانه، جنت سرا، چله خانه، تالار دارالحفاظ، دارالحدیث، حیاط باغ، شهیدگاه است.

ویدئو از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

پایگاه میراث جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی

ورنی مغان الهام گرفته از هویت عشایر ایرانی ساکن در منطقه بوده و در تولید آن از دانش سنتی برای اجرای نقش ها و تزیین طرح و نقش این محصول دست بافته استفاده می شود. سالانه در استان اردبیل بیش از 10 هزار بافنده قریب به 600 هزار متر مربع ورنی تولید می کنند.

ورنی نوعی دست بافته زیبا، پشمین و یا ابریشمی است که به عنوان زیرانداز و در پاره‌ای از مناطق به عنوان روانداز یا تزیین آلاچیق و چادرهای عشایی به کار می‌رود. جنس ورنی گاه تلفیقی از ابریشم یا پشم است و بر روی دار به صورت عمودی بدون نقشه و به صورت ذهنی توسط زنان و دختران عشایر و مناطق روستایی بافته می شود. تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می‌شود که عشایر فرصت کافی برای استراحت و سکونت در یک منطقه را دارند. در گذشته عشایر “دشت مغان”، پشم حاصل از دام هایشان را با دوک‌های معمولی می‌ریسیدند و به روش ابتدایی رنگرزی می کردند و آن را برای بافت ورنی آماده می‌ساختند. نوع بافت ورنی با ابریشم، از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار است و از نظر وزن سبک تر و کم حجم تر از نوع پشمی آن است.

نقوش ورنی شامل: اشکال هندسی- نقوش حیوانی- نقوش مظاهر توتمی – نقوش گیاهی- نقوش کیهانی- نقوش حاشیه ای بوده و نقوش حیوانی مانند گرگ، خرس، خروس، اسب، شتر و … با استفاده از ۳ الی ۸ ترنج مزین کننده متن و زمینه ورنی هستند.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

ورنی بافی«اصلاندوز شهر ملی گلیم ورنی دشت مغان»

باغ مزار شیخ امین الدین جبرائیل؛ پدر شیخ صفی الدین اردبیلی در روستای کلخوران و چسبیده به شهر اردبیل واقع شده است. شیخ امین الدین جبرائیل پدر شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی و جد پادشاهان صفوی است. این بقعه متبرکه در محله کلخوران که حدود یک دهه اخیر روستایی در نزدیکی شهر اردبیل بود، قرار دارد. این محل در حقیقت، خاستگاه اصلی شیخ صفی الدین اردبیلی؛ موسس مکتب عرفانی خاص صفویه و سرسلسله شهریاران صفوی است. 
بقعه شیخ امین الدین جبرائیل که در عصر شهریاران صفوی به طرز باغ مزار طراحی و ایجاد شده است به عنوان قبرستان اختصاصی تبار سلسله صفوی قبل از ایجاد تشکیلات آموزشی و دینی شیخ صفی الدین در شهر اردبیل محسوب می شود. در هسته مرکزی محوطه، مزار شیخ امین الدین جبرائیل، پدر شیخ صفی الدین اردبیلی، و در سه گوشه ی این باغ مزار و محور تقارن مزار اصلی، مقابر محقر چهارگوش تبار صفویان؛ سید حمزه(ع) بن امام موسی الکاظم(ع)، و سید محمد الاعرابی(ر.ه)، سید عوض الخواص بن فیروز شاه زرین تاج(ر.ه) قزلباش متجلی است.

اصل بنای مزار شیخ امین الدین جبرائیل به دوره تیموری منتسب بوده ولی تعمیرات اساسی و تزئینات آن متعلق به عصر شاه عباس کبیر است. برجسته ترین تزیینات این بقعه شامل دیوارنگارهای هنری؛ نقاشی، لایه چینی گچبری مطلا و کاشیکاری و خطوط خوشنویسی آن است که به دست هنرمندان معروف عصر صفوی؛ علی رضا عباسی، طاهربن سلطان محمد نقاش و شاه محمد اصفهانی به انجام رسیده است.

مقبره شیخ امین الدین با توجه به سادگی و موزون بودن اجزای آن و همچنین تزئینات متنوع و زیبای سطوح داخلی از شاهکارهای معماری و هنری عصر صفوی محسوب می شود.

ویدئو از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

باغ مزار شیخ امین الدین جبرائیل کلخوران

فهرج در طول سالیان دارای نام‌های مختلفی بوده‌است، به‌ گونه‌ای که در آغاز پرّه یا پهره خوانده می‌شد و بر طبق گفته مطلعین بومی، پره یعنی کناره و محل پرت می‌باشد؛ زیرا این آبادی نسبت به کرمان فاصله زیادی داشته‌است. از آثار تاریخی شهرستان می‌توان به میل نادری ساخته شده در دوران سلجوقیان و بازسازی شده در دوران نادر شاه و همچنین قلعه تاریخی برج معاذ واقع در روستای برج معاذ و مربوط به دوره ساسانیان اشاره کرد. 

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

کمپین ها

رویدادها

موضوعات ویژه

جاذبه های گردشگری فهرج

مسجد گنجعلی خان در شمال شرقی میدان و همجوار با کاروانسرای گنجعلی خان قرارگرفته است، فضای داخلی این مسجد کوچک به ابعاد ۵×۵/۲۵ مت رمی باشد. این مسجد گنجینه ای از تزئینات معماری اسلامی دوره صفوی، نظیر گچ بری، کاشی کاری، خطاطی، مقرنس کاری، کاربندی، حجاری و نقاشی های زیبا است. کتیبه پاکار سقف به خط شهاب الدین کرمانی، خطاط عصر صفوی بوده که سوره مبارکه جمعه را با یک رنگ (خط و زمینه) نگاشته است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

نتایج جستجو در ویدئوها