روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل

Ardabil_cthh

طشت‌گذاری یک سنت نیک که از شب27 ذی‌الحجه به مدت چهار شب یا به عبارتی سه روز مانده به اول محرم شروع می شود نهایت اخلاص و عشق مومنان و عزاداران حسینی به خاندان عترت طاهره بوده و به منزله اعلام رسمی آغاز مراسم تعزیه و سوگواری سرور شهیدان و علمدار کربلا محسوب می شود.

آیین طشت‌گذاری در نزدیک به 200 مسجد اردبیل برگزار می‌شود، اولین طشت‌گذاری رسمی شهر در مسجد جامع اردبیل صورت می‌گیرد و سپس در طی روزهای باقیمانده تا آغاز محرم بقیه محله‌ها هم اقدام به طشت‌گذاری می‌کنند.
این مراسم پرشور و معنوی در بهمن‌ماه سال 1389 به عنوان میراث ناملموس در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

کمپین ها

رویدادها

موضوعات ویژه

آیین سنتی طشت گذاری در پایگاه میراث جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی

بازار تاریخی اردبیل از اماکن دیدنی این شهر است که با معماری سنتی و اصیل، از قرون هفتم و هشتم هجری قمری بوده و امروزه نیز از رونق خاصی برخوردار است.

این مجموعه تاریخی در مرکز شهر و در خیابان امام خمینی واقع شده و به دلیل قدمت و داشتن معماری سنتی از بازارهای تاریخی و قابل توجه ایران به شمار می‌آید.

مجموعه کنونی بازار معرف آثاری از دوره صفویه و قاجاریه و شامل راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، پنبه‌فروشان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن، سرای وکیل، سرای حاج احمد، سرای حاج شکر، سرای مجیدیه، سرای دوگچی و تیمچه زنجیرلی و … می باشد.

بازار تاریخی اردبیل در 27 مرداد 1364 به شماره 1690 به ثبت آثار ملی رسیده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

بازار تاریخی اردبیل، روایتگر تاریخ کهن و باستانی

دودکش های جن که در زبان محلی به “قیزیل قایا ” معروف است یکی از نادرترین و شگفت انگیز ترین مناظر زمین شناختی با وسعت تقریبی ۱۲۴۵ کیلومتر مربع و حدود ۱۵۰۰۰ متر از سطح دریا در 75 کیلومتری جنوب اردبیل در شهرستان کوثر بخش فیروز واقع شده است.

این دودکش ها از نمای دور به مثابه گل های انباشته بر روی هم می ماند ولی با نزدیک شدن به این منظره طبیعی جالب، سختی و مقاومت و زیبایی سنگ های این ژئوپارک، چشم اندازی زیبا در این مسیر ایجاد کرده است.

این پدیده ستون‌هایی از رسوبات آبرفتی است که در زیر تخته سنگی قرار گرفته‌اند و اطراف آن بر اثر فرسایش از بین رفته است، این آثار طبیعی در واقع کوه‌سرها یا مناره‌های سنگی نازک و بلندی هستند که زیر یک حوضچه‌ی خشک و بایر یا از زمین سنگلاخ و بدبوم بیرون آمده‌اند.

رنگ خاص این منطقه در مقایسه با اراضی پیرامون، نظر هر بیننده طبیعت دوست را به خود جلب می کند مخصوصاً این که قرار گرفتن در جاده ارتباطی استان به پایتخت ایران از جمله ویژگی های این پدیده طبیعی است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

دودکش‌های جن (قیزیل قایا) در ژئو پارک فیروز

قلعه قهقهه بر فراز کوه های قلل منفرد از رشته کوه های روستای کنچوبه در 80 کیلومتری شهرستان مشگین شهر واقع شده است. این قلعه در روی تپه سنگی به ارتفاع تقریبی 300 متر از زمین‌های اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحکم و غیر قابل نفوذ احداث نموده‌اند که با گذشت سالیان دراز هم اکنون نیز ورود به آن تقریباً غیر ممکن بوده و فقط در شرایط جوی مناسب امکان‌پذیر است.
بنای اولیه این قلعه به دوران قبل از اسلام بر می گردد اوج کاربری آن در دوران صفویه می باشد. این قلعه یکی از خاص ترین زندان های سیاسی زمان خود بوده است و در گذشته افراد مشهوری مثل اسماعیل میرزا (فرزند شاه طهماسب یکم صفوی) در آن زندانی شده اند.
پلکان صخره ای طبیعی، دو دروازه ورودی، برجکهای نگهبانی، 18 آب انبار، مرکز فرماندهی، قسمت مسکونی و زندان از بخش های مهم این قلعه تاریخی می باشد.
این قلعه تاریخی به شماره 6192 در تاریخ 1381/07/07 به ثبت ملی رسیده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

قلعه تاریخی قهقهه مشگین شهر

بقعه شیخ حیدر منصوب به شیخ حیدر پدر شاه اسماعیل اول، در 92 کیلومتری غرب مرکز استان اردبیل و در مرکز شهرستان مشگین شهر واقع شده است و در تاریخ  18 تیر ماه 1311 ه.ش به شماره 184 جزءآثار ملی به ثبت رسیده است.

این بنا به شکل برج مدور با ارتفاع 18.5 و قطر 10.5 متر می باشد که از قسمت خارجی با کاشی های فیروزه ای رنگ با آیه هایی از قرآن کریم و اشکال هندسی تزئین شده است و در بدنه بیرونی بقعه دو نوع کاشی کاری به کار رفته یکی به صورت معرق کاری که در سردرهای بنا به کار رفته است و نوع دیگر کاشی کاری تلفیقی از آجر و کاشی به رنگ فیروزه ای به ابعاد 6*6 که لفظ (بسم الله) و (جل جلاله) و آیات 27-28-29 از سوره فتح با خطوط کوفی بنا مزین شده است.

در مورد قدمت بنا و تاریخ احداث آن اظهارات گوناگونی ابراز شده است که (دونالد ویبلر) معتقد است این بنا از آثار قرن 7 و 8 ه.ق است و در دوره صفویه به تکمیل و تزئینات کاشی کاری آن همت گماشته اند و با توجه به کتیبه باقی مانده بر سر در ورودی این برج که توسط دکتر قوچانی تاریخ احداث این بنا به سال 731ه.ق بازخوانی شده است.

این بنا متشکل از دو طبقه می باشد که درب ورودی طبقه زیرزمین (سردابه) در شمال برج قرار دارد و ورودی سردابه با دو پله سنگی و راهرو به عرض 1 متر و  ارتفاع 230 سانتی متر با طاق‌های سنگی قوسی شکل به داخل سردابه به شکل 12 ضلعی راه می یابد در داخل سردابه 7 قبر وجود دارد که 6 قبر موجود در وسط گنبد و یکی از قبرها به صورت مجزا در انتهای سردابه جای گرفته است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

بقعه شیخ حیدر مشگین شهر

56447

قنات اکبرآباد بروات با شماره ثبتی ۳۱۱۶۶۳ و قنات قاسمآباد بروات با شماره ثبتی ۳۱۱۶۶۲ در سال ۱۳۹۳ در فهرست میراث ملی کشور قرار گرفتند و در تاریخ 1395/4/24 به عنوان یازده قنات ایرانی، قنات اکبرآباد با شماره ۰۱۰-۱۵۰۶ و قنات قاسم آباد با شماره ۰۱۱-۱۵۰۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.این دو قنات از مهمترین و پرآب ترین قنوات منطقه بم – بروات به شمار می روند که مادرچاه آنها در شرق بم و مظهر آنها در شمال بروات قرار گرفته و از جمله مهمترین ویژگی این دو قنات، جوان و دوقلو و جوان بودن آنهاست.
مادرچاه این دو قنات حدود ۲۰۰ متر از یکدیگر فاصله داشته و مظهر آنها در یک نقطه مشترک با فاصلهای حدود ۲۰ متر از هم قرار گرفته اند. طول هر کدام از این قنوات در حدود ۵ کیلومتر است. عمق مادرچاه هر کدام در حدودا ۶۰ متر است. این قنوات با جهتی از غرب به شرق، آب ذخیره شده در سفره های زیرزمینی پشت گسل بم (افراز) را با دبی آب (به ترتیب اکبرآباد و قاسم آباد) در حدود ۱۱۴ و ۱۱۰ لیتر بر ثانیه به سطح زمین منتقل میکنند. این ویژگی باعث شده تا قنوات اکبرآباد و قاسم آباد بروات از یک منبع آبی مشترک (گسل بم- بروات) استفاده کنند.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

برگزیده

قنات، شاهکار مردمان کویرنشین

محوطه‌ باستانی شهر یئری در 60 کیلومتری مرکز استان اردبیل و 35 کیلومتری شمال شرقی مشگین شهر در روستای پیرازمیان واقع شده است.
برای اولین بار این محوطه طی بررسی‌هایی که برای شناسایی دشت مشگین شهر صورت پذیرفته است، توسط پرفسور چالز برنی در سال 1978 به عنوان قلعه ارجق معرفی شد و در مورخ 1381/7/7 به شماره 6162 با عنوان محوطه شهر يئري و مكتب اوشاقلاري به ثبت ملی رسیده است.
قدمت این منطقه باستانی بیش از 8 هزار سال برآورد می‌شود و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل شده و شامل سنگ افراشته های باستانی با ارتفاع متفاوت 70 تا 360 سانتی متر است که منقوش به اشکال انسان نما هستند.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

محوطه‌ باستانی شهر یئری (مکتب اوشاقلاری)

حمام آقا نقی یک بنای تاریخی مربوط به دوره ایلخانی است، شخصی به نام ظهیرالاسلام در آن دوره این حمام را بنا می‌کند و حدود دویست سال بعد این حمام بازسازی و بخش‌هایی به آن اضافه می‌شود، عنوان حمام ظهیرالاسلام به دلیل اولین سازنده این حمام به کار می‌رود.
در دوره قاجار آقا نقی موتمن‌ الرعایا این حمام را خریداری و بازسازی می‌کند تا نام حمام آقا نقی جای حمام ظهیرالاسلام را بگیرد.

این بنای تاریخی در 11 مردادماه سال 1376 با شماره ثبت 1896 به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید و پس از آن در سال 1378 سازمان میراث‌فرهنگی این بنا را خریداری کرد و به بازسازی آن پرداخت؛ حمام آقا نقی در دهه 1380 تغییر کاربری پیدا کرد و به موزه مردم‌شناسی اردبیل تبدیل شد. در این موزه 33 مجسمه مومی قرار گرفته‌اند که لباس‌های محلی مردم استان اردبیل را به تن دارند و شیوه زندگی مردم این منطقه، آداب و رسوم آنها، آیین‌ها و حتی غذاهای محلی را معرفی می‌کنند. علاوه بر این مجسمه‌ها، آثار و دست‌نوشته‌هایی مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی استان اردبیل نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

موزه مردم شناسی اردبیل/ حمام ظهیرالاسلام (آقا نقی)

tabriz

قلعه ضحاک در شهرستان هشترود واقع شده و رودخانه قرانقو همانند دره‌ای عظیم و مارپیچ سراسر قلعه را طی کرده و منظره زیبایی ایجاد کرده است.

قلعه ضحاک هشترود یکی از مناطق زیبا و بسیار جالب توجه است که طبیعتی و تاریخ را یک‌جا در خود دارد؛ سنگ، کوه، رودخانه، دشت، قلعه و تاریخ و طبیعت همگی به وسعت تاریخ ایران زمین در این مکان نهفته است و هر بیننده‌ای را محو تماشای خود می‌کند و امروزه به تخت‌جمشید آذربایجان‌شرقی شهرت یافته است.

این مجموعه عظیم تاریخی با شماره ۴۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در حدود ۱۰ کیلومتر طول، ۲ کیلومتر عرض دارد و به‌ عنوان یک شهر قلعه محسوب می‌شود.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

قلعه ضحاک هشترود

بازارچه «کره نی خانا آلتی» دنباله بازارچه رنگی (رهلی بازار) و بازارچه خیابان است که پس از احداث خیابان ارتش شمالی در سال ۱۳۰۸، این خیابان بازارچه را قطع کرد. انتهای این بازارچه به کاروانسرای حاج علی نقی و بازار شیشه‌گرخانه مربوط می‌شد و یکی از بازارهای معروف تبریز به نام «بازار قائم مقام» بود که در اثر گذشت زمان کم‌کم بازار قائم مقام رو به ویرانی نهاد و قسمتی از آن در احداث خیابان از بین رفت. از ملحقات این بازار، می‌توان به مسجد شازدا (شاهزاده) اشاره کرد که به نام شاهزاده  نامگذاری شده بود و اکنون به نام مسجد شهدا نامگذاری شده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

بازارچه سنتی «کره نی خانا» تبریز

قنات جهانی بلده فردوس که یک رشته قنات تاریخی مربوط به دوره ساسانی و ازجمله قنات های ثبت شده به عنوان میراث جهانی یونسکوه است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صناع دستی استان

قنات بلده

روستای دستکند میمند به فاصله 35 کیلومتری شمال شرقی شهرستان شهربابک با قدمتی برابر با 2500 سال واقع است. در این روستا حدود 400 عدد فضای دستکند (کیچه) به شکل دو و سه صبقه ایجاد شده و علاوه بر منازل مسکونی مسجد، حمام، حسینیه و مدرسه نیز در این روستا وجود دارد. این روستای صخره ای در سال 1394 در فهرست جهانی به ثبت رسیده است.
گیسک روستایی در شمال استان کرمان و شهرستان زرند است. این روستا بر اثر زمین‌لرزه ۱۳۵۶ تخریب شد و بازماندگان این زلزله با کمک های دولت وقت خانه‌هایی یک شکل با زیربنای ۷۵ متر مربع در یک کیلومتری روستای ویران شده گیسک بنا کردند. قرار گرفتن روستا در دامنه کوه و معماری طبقاتی آن، خانه‌های سرخ رنگ، وجود تالارها و بازارچه‌های زیرزمینی و عدم آواربرداری موجب شد، این روستا به یک اکوموزه تبدیل شود. این روستای ویران شده که ثبت ملی هم شده است به عنوان یک سایت گردشگری شاخص مورد بازدید گردشگران زیادی قرار می گیرد.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

میمند و گیسک، دو روستا با جاذبه هایی بی مانند

البرز ببین

مراسم ثبت سمنو سادات استان البرز در کاخ سلیمانیه استان البرز

ودئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

مراسم ثبت سمنو

جمعه مسجد قدیمی ترین مسجد اردبیل و یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است، مطابق اطلاعات بدست آمده از کاوش های مطالعاتی این بنا بر روی یک تپه تاریخی که احتمالا قبلا عبادتگاه یا آتشگاه بوده بنا شده است.
بنای فعلی این مسجد بازمانده مسجد عظیم و گسترده و کم نظیری است که در دوره‌های مختلف اسلامی و به ویژه دوره سلجوقی شکل گرفته که دارای شبستان ستون‌دار بزرگ بوده است. این مسجد تا اوایل دوره صفوی آباد بوده و بنای سرپای موجود صرفا گنبد خانه و ایوان مسجد بزرگ را تشکیل می‌داده است. تک منار استوانه‌ای شکل آجری آن از یادگارهای زمان سلجوقی است. 
در دوره ایلخانی بنای مسجد مرمت اساسی به خود دیده و قسمت‌های جدید به آن اضافه شده است، در دوره حکمرانی آققویونلوها دو کتیبه سنگی بر بنا اضافه شده و در دوره قاجار شبستان با ستون‌های چوبی در اطراف بنای اصلی ایجاد شد.
جمعه مسجد یا همان مسجد عتیق اردبیل که یکی از اولین آثار ثبت ملی استان است با شماره 248 در 28 خرداد 1315 به ثبت رسیده و در سال 1402 به پایگاه ملی میراث‌فرهنگی تبدیل شد.  

ویدئو: رضا خانبابائی/ آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

پایگاه میراث ملی جمعه مسجد اردبیل

صنایع دستی تبلور عینی فرهنگ و هنر بومی مردمان این سرزمین بوده و به عنوان یک هویت، همانند تاریخ، اخلاق، زبان سنت های بومی، باید حفظ شود.
هنرمندان صنایع دستی عنبران با الیاف طبیعی و به سبک سنتی و اصیل خود نقشی از احساس بر دلبافته‌های گلیم خود می‌زنند که رج به رج، حکایت تمدنی دارد که  غنای آن قرن‌ها پابرجاست و حیات خود را ادامه داده.
نقشه گلیم ها بیشتر از فرم های هندسی گوشه دار، تصویر حیوانات، تصویر وسایل ابتدایی زندگی و مورد استفاده ی روزانه ی مردم شده است. 

همچنین نقشه گلیم ها را تصاویری تشکیل می دهند که کلا حاصل تراوش فکری بافنده بوده و حتی در بعضی مواقع تصاویر گلیم ها، نشان دهنده برداشت بافنده از محیط زندگی و یا حتی آرزوهای اوست. به طوری که طرح بعضی از گلیم ها مخصوص قبائل خاصی تشخیص داده شده است.

نقوش عمده ی دستباف های سنتی منطقه نمین از تصاویر تزئینی و نقش های کاملا خیالی مانند: بوته ای، خرچنگ، اژدها، انگشت گلی، نقش درختی، چهارنپق ، باکو گلی و شلما بافته می شود. علاوه بر این نقوش طرح های جدیدی در سال های اخیر مانند نقشه ترنج، موج، قره قیناخ، بیل وکلنگ، صلیب، کاج، شکارگاه و ... اضافه شده است.

ویدئو از آؤشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

گلیم بافی«عنبران شهر ملی گلیم»

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از بناهای باشکوه صفویه در محله عالی قاپو شهر اردبیل می باشد که در سال ۱۳۸۹ به شماره ۱۳۴۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در حقیقت دارای سبک‌های مختلف معماری و هنری بوده و در این مجموعه که در طول بیش از چهارصد سال ساخته و پرداخته شده است، می‌توان سبک‌های مختلف را در آثار فرهنگی و تاریخی و بناها مطالعه نمود. ساخت، ابعاد و کاربری بقعه، که اکثراً در ارتباط با عملکرد مذهبی است، در حین همانندی پیوند ناگسستنی میان معماری اصلی عرصه دارند و با کارکرد بنای تعریف شده و ترکیب عمومی و شکل بناهای مجموعه نظام حاکم بر اجزای شناخته شده‌ آن به‌ ویژه تزیین سطوح و پهنه‌ نماهای گسترده‌ آن نشان از تبعیت از یک نظم ایده‌آل متعارف مذهبی و عرفانی بوده و با ساخت و سازهای بقعه در سده‌های بعد نیازهای یک مکان مذهبی را مرتفع نموده است.
این مجموعه علاوه بر آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شامل، مقبره شیخ صفی (گنبد الله الله)، مقبره شاه اسماعیل اول اردبیل، عمارت چینی خانه،حرم خانه، جنت سرا، چله خانه، تالار دارالحفاظ، دارالحدیث، حیاط باغ، شهیدگاه است.

ویدئو از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

پایگاه میراث جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی

ورنی مغان الهام گرفته از هویت عشایر ایرانی ساکن در منطقه بوده و در تولید آن از دانش سنتی برای اجرای نقش ها و تزیین طرح و نقش این محصول دست بافته استفاده می شود. سالانه در استان اردبیل بیش از 10 هزار بافنده قریب به 600 هزار متر مربع ورنی تولید می کنند.

ورنی نوعی دست بافته زیبا، پشمین و یا ابریشمی است که به عنوان زیرانداز و در پاره‌ای از مناطق به عنوان روانداز یا تزیین آلاچیق و چادرهای عشایی به کار می‌رود. جنس ورنی گاه تلفیقی از ابریشم یا پشم است و بر روی دار به صورت عمودی بدون نقشه و به صورت ذهنی توسط زنان و دختران عشایر و مناطق روستایی بافته می شود. تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می‌شود که عشایر فرصت کافی برای استراحت و سکونت در یک منطقه را دارند. در گذشته عشایر “دشت مغان”، پشم حاصل از دام هایشان را با دوک‌های معمولی می‌ریسیدند و به روش ابتدایی رنگرزی می کردند و آن را برای بافت ورنی آماده می‌ساختند. نوع بافت ورنی با ابریشم، از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار است و از نظر وزن سبک تر و کم حجم تر از نوع پشمی آن است.

نقوش ورنی شامل: اشکال هندسی- نقوش حیوانی- نقوش مظاهر توتمی – نقوش گیاهی- نقوش کیهانی- نقوش حاشیه ای بوده و نقوش حیوانی مانند گرگ، خرس، خروس، اسب، شتر و … با استفاده از ۳ الی ۸ ترنج مزین کننده متن و زمینه ورنی هستند.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

ورنی بافی«اصلاندوز شهر ملی گلیم ورنی دشت مغان»

این بنای تاریخی به‌ عنوان یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های استان کرمان، در جنوب شرقی حاشیه كویر لوت و نزدیک شهر بم قرار گرفته است. این سازه خشتی کم‌نظیر که در فهرست میراث جهانی یونسکو و آثار ملی ایران ثبت شده است، معماری جذابی دارد و نمونه‌ای دیدنی از ساختار دفاعی در ایران را به نمایش می‌گذارد؛ به‌ خصوص که در طول تاریخ همچون حصاری مستحكم از مناطق شرقی ایران محافظت كرده است.

ویدئو از آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان

نتایج جستجو در ویدئوها